Obowiązek alimentacyjny jest to obowiązek dostarczania środków utrzymania i wychowania dla osoby uprawnionej. Spełnienia tego obowiązku można się domagać w sytuacji, gdy dwie osoby wiążą wskazane w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym powiązania rodzinne oraz gdy zaistniały przesłanki konkretyzacji tego obowiązku. W przypadku dziecka jest to niemożność samodzielnego utrzymania się. W odniesieniu do pozostałych osób przesłanką tą jest pozostawanie w stanie niedostatku. Faktem jest jednak, że o ile w normalnie funkcjonującej rodzinie obowiązek ten jest co do zasady wykonywany na bieżąco i dobrowolnie stosownie do potrzeb, to gdy w rodzinie występują zaburzone relacje pomiędzy jej członkami, to sytuacja się komplikuje. Jakie kroki należy wtedy podjąć?
Gdy zobowiązany do alimentacji nie wywiązuje się ze swojego obowiązku następuje zwykle konieczność uzyskania ochrony w postaci zasądzenia świadczeń alimentacyjnych przez sąd. W tym celu konieczne jest złożenie stosownego pozwu. By pozew odpowiadał wymogom formalnym, musi zawierać:
- oznaczenie sądu; pozew składamy w Sądzie Rejonowym właściwym dla miejsca zamieszkania pozwanego lub miejsca zamieszkania osoby uprawnionej do alimentów w wydziale rodzinnym i nieletnich
- określenie stron; należy wskazać dane osobowe i adresowe wraz z numerami PESEL. W przypadku niepełnoletniego dziecka wskazujemy, że w jego imieniu działa przedstawiciel ustawowy;
- oznaczenie rodzaju pisma- nazwanie pisma „pozew o alimenty”;
- określenie żądania, w tym określenie wartości przedmiotu sporu; należy wskazać wysokość i termin płatności świadczenia alimentacyjnego. Jako wartość przedmiotu sporu należy wskazać wówczas sumę świadczeń za jeden rok. Korzystnym krokiem jest również złożenie w pozwie wniosku o zabezpieczenie alimentów.
- oznaczenie daty wymagalności roszczenia;
- uzasadnienie- tutaj należy wyczerpująco opisać stan faktyczny wraz z dowodami i faktami potwierdzającymi żądanie. Warto zaznaczyć, że przed zainicjowaniem postępowania sądowego warto zadbać o zgromadzenie materiału dowodowego niezbędnego dla wykazania kosztów utrzymania oraz innych okoliczności, na które zamierzamy się powołać.
- informacja czy strony podjęły próbę mediacji lub innego pozasądowego sposobu rozwiązania sporu;
- podpis;
- załączniki- wskazanie dokumentów, które załączamy do pozwu; należy także dołączyć jeden dodatkowy egzemplarz pozwu wraz z załącznikami, który następnie zostanie doręczony stronie pozwanej.
Sąd wydając wyrok w sprawie o alimenty określa ich wysokość oraz sposób i termin płatności. Wyrok ten jest jednocześnie tytułem egzekucyjnym. Należy przy tym mieć na względzie, że co do rat płatnych po dniu wniesienia powództwa, sąd nadaje takiemu wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności. Dlatego też, jeśli dłużnik przestał płacić alimenty (lub nigdy nie zaczął ich płacić) można z takim wyrokiem udać się bezpośrednio do komornika sądowego w celu ściągnięcia należności. Gdy egzekucja jest bezskuteczna, a uprawniony spełnia wymagania ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, można także skorzystać z pomocy funduszu alimentacyjnego.
Warto mieć także na względzie, że taką samą moc jak wyrok sądowy ma również umowa alimentacyjna sporządzona w formie aktu notarialnego lub ugoda mediacyjna zatwierdzona przez sąd. Tak samo bowiem jak orzeczenie sądowe stanowią one tytuł wykonawczy. Jest to dobry krok jeśli stosunki z zobowiązanym są przyjazne, ale chcemy zabezpieczyć się na wypadek jego ewentualnego zalegania ze spłatą. Takie rozwiązanie pozwala zdecydowanie skrócić czas, który trzeba byłoby poświęcić na postępowanie sądowe.
W przypadku złożenia pozwu, sporządzenia umowy alimentacyjnej czy ugody dotyczącej alimentów pomocna będzie wiedza adwokata, który wesprze we wszystkich czynnościach związanych ze skutecznym dochodzeniem alimentów.