Zawarcie związku małżeńskiego powoduje powstanie z mocy ustawy wspólności majątkowej małżonków o ile strony nie zawarły umowy małżeńskiej majątkowej.
Majątek wspólny małżonków zgodnie z art. 31 k.r.i.o. stanowi wynagrodzenie za pracę, oszczędności które powstały w trakcie trwania małżeństwa, dochody osiągane z majątku wspólnego lub osobistego. Pozostałe składniki tworzą tzw. majątek osobisty małżonka. Mowa tutaj o m. in. przedmiotach majątkowych nabytych przed powstaniem wspólności ustawowej, przedmioty majątkowe nabyte przez zapis, dziedziczenie, darowiznę, także odszkodowanie, nagrody, prawa autorskie.
Podział majątku wspólnego polega na tym, że konkretne oznaczone przedmioty po przeprowadzeniu odpowiedniego postępowania przypadną jednemu z małżonków.
Podział umowny lub sądowy majątku wspólnego
Co ważne, podział majątku wspólnego pomiędzy małżonkami następuje dopiero po ustaniu ich małżeńskiej wspólności ustawowej. Podział majątku możne zostać przeprowadzony na podstawie umowy zawartej pomiędzy małżonkami, bądź też na drodze sądowej.
Umowa między małżonkami co do zasady może zostać zawarta w dowolnej formie. Jednakże kiedy w skład majątku wchodzi nieruchomość, użytkowanie wieczyste, czy spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu konieczne staje się zawarcie umowy w formie aktu notarialnego.
Jeśli małżonkowie nie są zgodni co do składu majątku wspólnego, wartości poszczególnych składników majątku i sposobu podziału majatku, konieczne staje się zwrócenie do sądu z odpowiednim wnioskiem. Sądem właściwym jest sąd Rejonowy miejsca położenia majątku. Taki wniosek może zostać złożony już w pozwie rozwodowym, jednak tylko wtedy kiedy strony są zgodne co do formy podziału. Co ważne, w postępowaniu sądowym to sąd ustala, który z składników majątkowych przypadnie małżonkowi. A sprzeciw drugiego z małżonków nie wstrzymuje podziału majątku.
Jak podzielić majątek?
Zasadą jest, że udziały w majątku wspólnym małżonków są równe, chyba że zawarli umowę majątkową. Małżonkowie mogą wnieść do sądu o ustalenie wysokości udziałów w majątku wspólnym, z powodu różnego przyczynienia się do powstania współwłasności.
Poszczególne przedmioty wchodzące w skład majątku wspólnego mają różną wartość. Małżonkowie zobowiązani są wskazać skład oraz wartość poszczególnych składników majątku wspólnego w dacie ustania wspólności i określić sposób ich podziału.
Podziału można dokonać poprzez:
1. podział w naturze – polega na fizycznym podziale przedmiotów wchodzących w skład majątku wspólnego (byłych) małżonków, a w przypadku nierówności orzeczenie spłaty
2. dział cywilny – suma zyskana ze sprzedaży wszystkich przedmiotów wchodzących w skład majątku wspólnego przypada proporcjonalnie (byłym) małżonkom;
3. przyznanie przedmiotu jednemu małżonkowi z jednoczesnym obowiązkiem spłaty drugiego – w tym przypadku małżonek, który w wyniku podziału otrzymał przedmiot zobowiązany jest spłaić drugiego małżonka.
Jeśli w trakcie trwania małżeńskiej wspólności majątkowej, jeden z małżonków czynił nakłady z majątku osobistego na majątek wspólny to możne on żądać zwrotu tej części, która zwiększyła wartość majątku w chwili ustania współwłasności.
Przeprowadzenie podziału majątku wspólnego małżonków to bardzo trudne zagadnienie, które często wiążę się z silnymi emocjami. Warto skonsultować się z adwokatem, który doradzi jak szybko i bez uszczerbku dla majątku przejść przez całą procedurę.